ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΚΡΗΓΟΡΟΥΝΤΩΝ
Εχοντας ως αρχή ο επικοινωνιακός λόγος να είναι απόλυτα κατανοητός (σε εμένα και από εμένα) ανεξαρτήτως πολυπλοκότητας και ειδικότητας θέματος, άρχισα την παρακολούθηση του βίντεο με όλη την καλή πρόθεση. Ομως από την πρώτη στιγμή η όλη εικόνα, το στήσιμο των μερών (έμψυχων και άψυχων), η κίνηση της κάμερας και η γλώσσα του σώματος των συμμετεχόντων με γέμισαν ανησυχία. Ανησυχία για το αν θα μπορούσαν να εκμαιεύσουν από τον Καστοριάδη πραγματική χρησιμοποιήσιμη για τη ζωή ουσία. Διότι η φιλοσοφία είναι ουσία ζωής. Για να γίνει η ζωή αν όχι απολαυστική τουλάχιστον υποφερτή.
Κατ’ αρχάς ο κ. Ψυχοπαίδης μας έβγαλε το λάδι. Αργός, υποτονικός, δήθεν εμβριθής, μακρόσυρτος, κουραστικός, ανούσιος και περιπλέκτης δεν με άφησε στο τέλος του λογιδρίου του με κανένα νοηματικό εφόδιο. Αν διδάσκει έτσι και στους φοιτητές του τότε έχουμε πρόβλημα (ελπίζω από τότε να έχει βελτιωθεί). Και εισερχόμεθα κατόπιν στο κεφάλαιο Καστοριάδης. Ηταν σωστός. Παρόλη τη βαριά νοηματοδότηση των έργων του μπόρεσε και έγινε κατανοητός. Τολμηρός στη σκέψη δυνατός στην τεκμηρίωση αγκυροβολημένος γερά ενάντια σε θύελλες κριτικής. Τα λόγια του έχουν αξία παρόλη την κάποια δυσκολία στο κύλισμα του λόγου του και την παράδοξη στάση σώματος που δεν ξέρω αν επέλεξε (άγνωστο γιατί) για την περίσταση αλλά έδειχνε παράδοξα αμυνόμενος. Δεν το είχε ανάγκη διότι ήταν ο μόνος που είχε ουσία.
Ο κ. Μαρκής δεν κατάλαβα τι ήθελε να πει και που διαφωνούσε (αν διαφωνούσε) με το Καστοριάδειο έργο. Ομως του αναγνωρίζω συγκρότηση σκέψης έστω και σε αυτά που άφησε να εκφραστούν και οριακώς καλή ρευστότητα του λόγου.
Με τον κ. Μπασάκο είχα μεγάλο πρόβλημα. Νομίζω ότι δεν τον ενδιέφερε να εκφράσει τίποτα το χρήσιμο για τον πολίτη παρά μόνο πολυπλοκότητες (μακρόσυρτες, θολές και κουραστικές) για να φανεί ισάξιος του Καστοριάδη και να τον προκαλέσει.
Ξέρω ότι εκφράζοντας τα παραπάνω θα φανώ “εξυπνακιδίστικα” ενοχλητικός αλλά.. για μια στιγμή. Οι συμμετέχοντες στη συγκεκριμένη εκπομπή γνωρίζανε τι σημαίνει τηλεόραση. Πρόκειται για λαϊκό μέσο και ο μορφωτικός της ρόλος πρέπει να είναι έξυπνα μεθοδευμένος. Που νόμιζαν ότι απευθύνονταν; Ο Καστοριάδης θα μπορούσε να είχε εκφραστεί καλύτερα και να δώσει ουσιαστικότερη πληροφορία για το φιλοσόφημά του. Ομως αμυνόμενος ή αναγκασμένος να δομήσει απαντήσεις το ίδιο πολύπλοκες με την ασάφεια των επισημάνσεών τους, μας άφησε με χάσματα και απορίες. Τελικά ποιο ήταν το κεντρικό θέμα της συζήτησης; Η κριτική στην αποδόμηση του Μαρξισμού; Η θεμελιώδης επίδραση του φαντασιακού στην κοινωνία; Στο έθνος; Στο κράτος; Στον πλανήτη; Τι να συγκρατήσει η σκεπτόμενη νεολαία από όλα αυτά; Σε τι έγινε καλύτερος ο κόσμος μετά από τη συζήτηση;
Τελικά ας πω και αυτό. Ο καλύτερος παρουσιαστής που τιμά το ρόλο του και είναι απόλυτα σαφής μη διστάζοντας να ζητά από τον κάθε διακεκριμένο ομιλητή του να γίνει απόλυτα κατανοητός ήταν και είναι ο κ. Σαβίδης της ΕΤ3.
Γιώργος Χώτος – George Hotos
Συζήτηση με τον Κορνήλιο Καστοριάδη (1985) (μέρος 1)